27 jaar eerder, toen ik nog niet kon praten, zei Mandela tijdens het Rivonia-proces dat hij hoopte te leven om zijn ideaal verwezenlijkt te zien, maar dat hij desnoods bereid was voor zijn ideaal te sterven. Toen ik dagelijks heuvelaf naar de kleuterschool huppelde en thuis een slaapkamer vol teddyberen had, liep Mandela een blijvende oogbeschading op door de weerkaatsing van het felle zonlicht in de kalkgroeve op Robbeneiland en was zijn cel 2,4 bij 2,1 meter. Toen ik leerde lezen en schrijven, mocht hij slechts eens per half jaar een brief ontvangen.
Blog van Endie van Binsbergen
Tegen de tijd dat de VN Vredesraad voor de eerste keer aandrong op Mandela's vrijlating, begon ik aan mijn studie op De Horst in Driebergen. Ronald Reagan en Margaret Thatcher steunden de blanke Zuid-Afrikaanse regering en bestempelden Mandela tot 'terrorist'. Ik demonstreerde tegen Amerikaanse kernwapens en was betrokken bij de stakende Britse mijnwerkers. Ik kende Nkosi Sikelel’ iAfrika uit mijn hoofd en voerde actie tegen Apartheid.
Het geweld in Zuid-Afrika en de internationale boycot groeide. President Botha bood Mandela de vrijlating onder de voorwaarde dat hij zou afzien van geweld als politiek wapen. Mandela weigerde. En wij weigerden om producten uit Zuid-Afrika te kopen. Ik ageerde tegen Shell en tegen FNV voorzitter Wim Kok die weigerde om schepen met Zuid-Afrikaanse kolen onderweg naar Engeland besmet te verklaren in de Rotterdamse haven. Botha werd opgevolgd door De Klerk, de Berlijnse Muur ging om, mijn Utrechtse kraakpandje werd aangekocht en behouden en alle ANC-leiders waren vrijgelaten. Behalve Mandela.
Op mijn 27e verjaardag, in januari 1990, hoorde ik op de radio dat de onvoorwaardelijke vrijlating van Mandela nu ieder moment kon gebeuren. 27 jaar was ik toen ik languit op de grond voor de TV lag om geen seconde te missen van de live-beelden. Op het Leidseplein in Amsterdam dansten we tot diep in de nacht, in de regen.
Een paar maanden later organiseerden we in Utrecht een groot benefiet voor de Zuid-Afrikaanse NUM (National Union of Miners). De vertegenwoordiger van het ANC die de avond zou openen liet me telefonisch weten dat hij verhinderd was, om een heel goede reden: Hij moest die dag op Schiphol zijn, omdat Nelson Mandela naar Nederland kwam! Maar ik kon Mandela ontmoeten in Amsterdam... De ochtend na het benefiet spoedde ik me naar De Meervaart in Amsterdam, waar Mandela een ontmoeting zou hebben met solidariteitsmensen en met de PvdA-raad. Daar aangekomen bleek ik niet op de lijst te staan, ik mocht er niet in. Ik stond daar in tranen... en Wim Kok sloeg een arm om me heen.
Even later stond ik in grote hal van De Meervaart oog in oog met Nelson Mandela. Ik stak mijn hand uit en hij sloot er twee handen omheen. Volkomen beduusd begon ik te praten, maar ik kwam niet veel verder dan een paar gestotterde zinnen. Het maakt niet uit.
En vandaag... vandaag hangt bij mij de vlag van de Rainbow Nation uit en zat ik sinds vanochtend 06.30 uur weer gekluisterd aan de TV, om geen seconde te missen van de live-beelden die de BBC uitzond. Nog even zien en horen wat Mandela heeft achtergelaten, in plaats van het gespeculeer aan te horen op Nederland 1. Vandaag is afscheid van Madiba.
- Endie -